Askerlik görevi, erkek çalışanlar için zorunlu bir sorumluluktur. Bu görevi yerine getirmek üzere işten ayrılmak durumunda kalan çalışanların iş hakları ve tazminat olanakları, İş Kanunu tarafından belirlenmiştir. İşten askerlik nedeniyle ayrılacak olan işçiler, kıdem tazminatı gibi bazı haklara sahip olurlar. Bu yazımızda, askere giden işçilerin kıdem tazminatı, işten ayrılma süreci ve dikkat etmeleri gereken detayları inceleyeceğiz.
İş Kanunu’na Göre Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma Hakkı
4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işçiler belirli koşullar altında kendi isteğiyle işten ayrılmalarına rağmen kıdem tazminatı alabilmektedir. Askerlik bu özel durumlardan biridir. Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılan işçi, iş yerinde çalıştığı süre boyunca kıdem tazminatına hak kazanır. Bu durum, işçinin iş yerinde ne kadar süre çalıştığına bağlı olarak hesaplanır ve işçiye her yıl için bir aylık brüt maaşı kadar kıdem tazminatı ödenir.
Kıdem Tazminatı Şartları ve Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı süreye göre hesaplanan bir tazminat türüdür. Askerlik nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalan işçinin kıdem tazminatı hakkı doğar. Bu tazminat, işçinin iş yerindeki hizmet süresine göre hesaplanır ve her bir yıl için 30 günlük brüt maaşı üzerinden belirlenir. Örneğin, 5 yıl aynı iş yerinde çalışan bir işçi, askerlik nedeniyle ayrıldığında 5 aylık brüt maaşı tutarında kıdem tazminatı alacaktır.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin aldığı son brüt maaş esas alınır. Ayrıca işçiye yapılan yemek, yol, prim gibi düzenli ödemeler de kıdem tazminatı hesaplamasına dahil edilir. İşçinin kıdem tazminatını alabilmesi için en az 1 yıl süreyle aynı iş yerinde çalışmış olması gerekmektedir.
Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma Süreci
Askerlik nedeniyle işten ayrılacak işçinin, bu süreci belirli adımları takip ederek gerçekleştirmesi önemlidir. İşte dikkat edilmesi gereken adımlar:
1. İşverene Yazılı Bildirimde Bulunmak:
İşçi, askerlik nedeniyle işten ayrılacağını işverene yazılı olarak bildirmelidir. Bu bildirimde, askere gitme tarihini belirterek iş sözleşmesini feshetmek istediğini belirtmelidir.
2. Askerlik Belgesini Sunmak:
İşçinin işverene askerlik celp belgesini sunması gereklidir. Bu belge, işçinin askerlik sebebiyle işten ayrılma nedenini ispatlar niteliktedir.
3. İhbar Süresine Uyma Zorunluluğu Yok:
Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiler, ihbar süresine uyma zorunluluğundan muaftır. Yani, askerlik sebebiyle işten ayrılacak işçi, ihbar süresi beklemeden iş sözleşmesini feshedebilir.
Askerlik Nedeniyle İhbar Tazminatı Hakkı
İhbar tazminatı, işverenin işçiyi işten çıkarırken belirli bir süre öncesinde bildirimde bulunması durumunda geçerlidir. Kendi isteğiyle işten ayrılan işçiler, normal koşullarda ihbar tazminatı hakkına sahip değildir. Aynı durum, askerlik nedeniyle işten ayrılmak isteyen işçiler için de geçerlidir. Dolayısıyla, askere gitmek üzere işten ayrılan işçilerin ihbar tazminatı hakkı bulunmamaktadır. Ancak, kıdem tazminatı hakkı saklıdır.
İşten Ayrıldıktan Sonra İşe Dönüş Hakkı
Askere giden işçinin, askerlik görevi bittikten sonra eski işine geri dönme hakkı bulunmaktadır. İş Kanunu’na göre işveren, askerden dönen işçiyi tekrar işe almakla yükümlüdür. Ancak, işçinin askerlik hizmetini tamamladıktan sonra, terhis tarihinden itibaren 2 ay içinde eski işine dönme talebinde bulunması gerekmektedir. Bu talep yazılı olarak işverene iletilmelidir. İşveren, işçinin eski işine dönme talebini kabul etmek zorundadır; aksi takdirde işçi, işe iade davası açma hakkına sahiptir.
Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılan İşçinin Diğer Hakları
Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçilerin, kıdem tazminatı dışında bazı ek hakları da bulunmaktadır:
• İşsizlik Maaşı: İşten askerlik nedeniyle ayrılan işçi, işsizlik maaşına hak kazanamaz. Çünkü işsizlik maaşı, işten çıkarılan veya haklı nedenle işten ayrılan işçilere ödenmektedir. Askerlik nedeniyle ayrılmak zorunda kalan işçiler, bu kapsamda işsizlik maaşı alamazlar.
• Fazla Mesai ve İzin Alacakları: İşçinin askerlik nedeniyle ayrılması durumunda, çalıştığı döneme ilişkin fazla mesai, kullanılmayan yıllık izin gibi hakları varsa bunların da ödenmesi gerekmektedir. İşçi, ayrıldığı tarihe kadar hak kazandığı tüm ücret ve alacaklarını talep etme hakkına sahiptir.
Sonuç
Askerlik nedeniyle işten ayrılacak işçilerin, kıdem tazminatı alma hakkı İş Kanunu tarafından güvence altına alınmıştır. İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için en az 1 yıl süreyle aynı iş yerinde çalışmış olması yeterlidir. Askerlik belgesini işverene sunarak, kıdem tazminatını talep edebilir. Ancak, ihbar tazminatı hakkı bulunmamaktadır. Ayrıca, askerden dönen işçinin eski işine geri dönme hakkı da yasal olarak korunmaktadır.
Askere gidecek işçilerin tazminat ve haklarını detaylı bir şekilde incelemeleri, gerektiğinde işçi avukatından destek alarak süreci yürütmeleri önemlidir.
