Esgazete’de uzun zamandır elimizden geldiğince sık sık vermeye çalıştığımız çalışanların haklarına yönelik haberlerimizi, bir köşe ile güçlendirmek istedik. Bu nedenle işçilerin, memurların, tüm sektör çalışanlarının haklarının ele alınacağı, yeni gelişmelerin işleneceği, hak ihlallerinin, hak mücadelelerinin anlatılacağı “Çalışanların Hakları” köşesi artık Esgazete’de yayında…
Bu köşede bilgisine ve deneyimlerine yer verdiğimiz ilk isim; Kamu Çalışanları Platformu Genel Başkanı Hüseyin Kahraman oldu, Kahraman'ın İŞÇİ SINIFININ KURTULUŞ YOLU başlıklı yazısını da yine sitemizde okuyabilirsiniz...
https://www.esgazete.com/isci-sinifinin-kurtulus-yolu-esel-mobil-nedir
Köşemizin ikinci yazarı ise; Orman işçileri platformu Başkanı Enver Yavuz… Yavuz işçi, iş sözleşmesi ve toplu iş sözleşmesi gibi temel konuları açıklıyor...
İŞÇİ, İŞ SÖZLEŞMESİ VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
A - İŞÇİ
Belli bir ücret karşılığında bedenini ve kafa gücünü kullanarak üretim yapan kimse işçi olarak tanımlanır.
Özel yasaları bulunan bazı meslek grupları hariç, bir sözleşme doğrultusunda çalışan işçiler 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine tabidir. 4857 sayılı İş Kanunu tüm iş kollarına hitap ettiği için işçilerin Anayasası diyebiliriz.
4857 sayılı İş Kanununda; Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye İŞÇİ, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara İŞVEREN, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye İŞ İLİŞKİSİ denir. İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birimi İŞYERİ olarak tanımlanmıştır.
İş Kanunun amacı ise işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir.
B – İŞ SÖZLEŞMESİ
4857 sayılı İş Kanununda İş Sözleşmesi; işçi ile işveren arasında kurulan iş ilişkisine dayalı olarak, işçinin iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşme olarak tanımlanmıştır.
İş Sözleşmesi, Sürekli İşçiler için “belirsiz süreli iş sözleşmesi” Geçici İşçiler için “belirli süreli iş sözleşmesi” olarak düzenlenmektedir.
İş sözleşmelerinin içeriği ise,
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun “Sözleşme özgürlüğü” başlıklı 26 inci maddesi; “taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler.” şeklindedir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun “kesin hükümsüzlük” başlıklı 27 inci maddesi; “Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür.” şeklindedir.
Özetle, iş sözleşmeleri yürürlükte bulunan yasal düzenlemelere aykırı olamaz. Yasal düzenlemelere aykırı olan iş sözleşmeleri kesin hükümsüzdür.
C - TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
Güç birlikten gelir düşüncesinden hareket eden işçiler; çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için faaliyette bulunacak sendikalara üye olmakta,
Sendikalar ise işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlemek üzere toplu iş sözleşmesi yapmaktadır.
Kural olarak sendikaların en önemli görevleri arasında toplu iş sözleşmesi vardır.
Toplu iş sözleşmesi ise 6356 sayılı Kanunda “iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşme” olarak tanımlanmıştır.
Toplu iş sözleşmesinin amacı, işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlemektir. Böylelikle, işçi ve işveren arasındaki çalışma barışını tesis etmek, çalışma koşullarına ve ekonomik şartlara ilişkin çıkabilecek ihtilafları engellemektir.
Toplu iş sözleşmeleri için işçilerin yasası, sendikaların ise aynası diyebiliriz.
Toplu İş Sözleşmesinin hükmü,
6356 sayılı Kanunun 36 inci maddesinde “(1) Toplu iş sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe iş sözleşmeleri toplu iş sözleşmesine aykırı olamaz. İş sözleşmelerinin toplu iş sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu iş sözleşmesindeki hükümler alır. Toplu iş sözleşmesinde iş sözleşmelerine aykırı hükümlerin bulunması hâlinde ise iş sözleşmesinin işçi yararına olan hükümleri geçerlidir. (2) Sona eren toplu iş sözleşmesinin iş sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar iş sözleşmesi hükmü olarak devam eder.” şeklinde düzenlenmiştir.
SONUÇ OLARAK
• İşçi, iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişidir.
• İş sözleşmesi, tarafların özgürce belirleyecekleri bir sözleşmedir.
• Toplu iş sözleşmesi imzalanan işyerlerinde; toplu iş sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe iş sözleşmeleri toplu iş sözleşmesine aykırı olamaz. İş sözleşmelerinin toplu iş sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu iş sözleşmesindeki hükümler alır. Toplu iş sözleşmesinde iş sözleşmelerine aykırı hükümlerin bulunması hâlinde ise iş sözleşmesinin işçi yararına olan hükümleri geçerlidir.