Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Ömür Dereci, Covid-19’un oral dokularda çeşitli lezyon oluşumuna neden olduğu bilgilendirmesinde bulundu.
Doç. Dr. Dereci, yaklaşık 1 yıldır bütün dünyanın mücadele ettiği pandemiye neden olan Sars-Cov-2 virüsünün oluşturduğu nefes almada güçlük, göğüs ağrısı, tat algısında değişiklik, ishal, karın ağrısı ve mide bulantısı gibi bulgularla kendini belli eden enfeksiyon tablosu ile mücadelede belli bir noktaya gelinmiş bulunduğunu anlattı. Diş hekimleri aktif-operatif sağlık çalışanları olarak bu pandemide tabiri caiz ise ‘yüz-yüze’ bir mücadeleye girmiş bulunduklarını belirten "Bu süreçte fakültemizde pandemi başlangıcında acil diş sağlığı hizmetleri, sonraki normalleşme döneminde ise aktif tedavi hizmetleri hız kesmeden devam ediyor. Olgu sayıları azalma eğilimine girmiş olsa da diş hekimleri koruyucu tedbirleri hiç bırakmadan aşı sonrası dönemde de tedavilerine devam edecekler” dedi.
Virüsün ağız içi bulguları
Doç. Dr. Dereci, Covid-19’un çeşitli lezyonlara neden olabildiğini belirterek şöyle devam etti:
“Pandemi ilk dönemlerinde enfeksiyonun multi-sistem etkileyici özelliği henüz anlaşılmamışken ve hastalığın asıl belirtilerini solunum sistemi üzerinden göstermesinden dolayı ağız bulgularına yönelik çok fazla çalışma yapılmamıştır. Ancak son dönemde Covid-19 oral bulgu ve belirtileri konusunda henüz bilimsel olarak güçlü olmasa da birçok çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmalar henüz randomizasyon ve körleme yöntemleri kullanılacak süre ve metodolojik veri oluşmadığı için bize bilimsel olarak kesin sonuçlar vermese de yayınlanan olgu raporları neticesinde virüsün oral dokularda oluşturduğu genel tabloya yavaş yavaş hakim olmaktayız. Virüsün ağız içi bulgularını birkaç madde altında inceleyebiliriz; Oral veziküler lezyonlar ve ülserler özellikle son zamanlarda yapılan birkaç çalışmada genellikle ağrılı dil dorsumu, dudak köşeleri ve yanak mukozasında vezikül oluşturan erüpsiyonlar ve erozyonlar gözlenmiştir. Bu lezyonlara birkaç olguda damakta oluşan peteşi ve püstüller de eşlik etmektedir. Lezyonlar hastalığın seyri süresince 1 hafta içinde kendiliğinden kaybolmaktadır. Peteşiler veziküllere eşlik etmeden alt dudak, boğaz ve damakta ortaya çıkabilmektedir. Aft Benzeri lezyonlar sağlıklı insanlarda diş etlerinde sığ beyaz-gri ülserler şeklinde gözlenen aftöz lezyonlar Covid-19 ile simultane olarak veya enfeksiyon başlangıcından 2- 10 gün içinde genç hastalarda gözlenmiştir. Yaşlı bireylerde ve sistemik enfeksiyonun daha ciddi seyrettiği bireylerde aftöz lezyonlar nekroz ve kanamalı görünümde kabuklar ile karakterize daha komplike bir görünüm olabilmektedir. Bu tip lezyonlar stres ve bağışıklığın baskılanması ile Covid-19 hastalığının birleştiği olgularda daha sık gözlenmektedir. Herpetiform lezyonlar Herpes simpleks virüsünün meydana getirdiği herpetik stomatit de denilen uçuklara benzer diş etinde çok sayıda yuvarlak eritematöz sınır ile çevrili görülen ağrılı lezyonlardır. Covid-19 bulgularına eşlik edecek şekilde veya sistemik bulgular başlamadan önce de görüldükleri tespit edilmiştir. Covid-19 ile birlikte yüksek stres seviyesinin ve bağışıklık sisteminin baskılanmasının da lezyonların oluşumuna etki ettiği düşünülmektedir. Eritema multiforme benzeri lezyonlar büyük ve sıvı dolu veziküller, desquamatif diş eti hastalığına benzer bir gingivitis tablosu, kırmızı renkte maküler lezyonlar ve özellikle dudaklarda kanamalı kabuk ile kendini belli etmektedir. Belirtiler efeksiyon başlangıcından ortalama 7-24 gün arası oluşmaya başlar ve 2-4 hafta içinde de tamamen kaybolurlar. İlerlemiş periodontal hastalık ve nekrotize ülseratif periodonal hastalık: Covid-19’un sistemik bulguları ortaya çıktıktan sonra veya önce gelişebilen ve enfeksiyon sonrasında da devam edebilen agresif periodontal hastalık rapor edilmekte ve rutin dental klinik işleyişinde sıklıkla göze çarpmaktadır. Covid-19 ile beraber periodontal hastalık hızlanmakta ve kemik destrüksiyonu artmış bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca periodontal hastalığın bir çeşidi olan dental papil nekrozunun ve ağrının görüldüğü nekrotize ülseratif form da rapor edilmiştir.”
Covid-19 hakkındaki oral bulgulara ilişkin bilgilerin güncellenmekte olduğunu, bilgilerin şu ana kadar elde edilen bulguların bir özeti olduğunu söyleyen Doç. Dr. Dereci, bahsi geçen oral lezyon tedavilerinin ESOGÜ Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi kliniğinde devam ettiğini sözlerine ekledi.