İş kazaları, iş hayatının riskli yönlerinden biridir ve çalışanların sağlık ve güvenliğini tehdit eden olaylardır. İş kazası geçiren işçilerin hakları ve işverenin sorumlulukları, Türkiye’de İş Kanunu ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile düzenlenmiştir. İşverenler, iş kazası geçiren işçilerine karşı belirli yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır. Bu yazıda, iş kazası geçiren işçilere karşı işverenin yasal sorumluluklarını ve bu süreçte dikkat edilmesi gerekenleri ele alacağız.
İş Kazası Nedir?
İş kazası, işçinin iş yerinde veya iş nedeniyle çalıştığı sırada maruz kaldığı ve bedensel ya da ruhsal zarara yol açan olaylardır. İş kazası, işçinin mesai saatlerinde, iş yerinde veya işverenin görev verdiği herhangi bir yerde gerçekleşebilir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, iş kazası durumlarında işverenin çeşitli yükümlülükleri bulunur.
İşverenin İş Kazası Sonrası Sorumlulukları
İş kazası meydana geldiğinde, işverenin öncelikli sorumluluğu işçinin sağlığını korumaktır. Bunun yanı sıra, yasal süreçlerin doğru bir şekilde yürütülmesi ve kazanın kayıtlara geçmesi işverenin yasal yükümlülükleri arasında yer alır. İşte iş kazası sonrası işverenin yerine getirmesi gereken sorumluluklar:
1. İlk Müdahale ve Sağlık Yardımı Sağlama:
İş kazası meydana geldiğinde işverenin ilk olarak yapması gereken, işçiye gerekli ilk yardım müdahalesini yaptırmak ve acil sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlamaktır. İşveren, kaza sonrasında vakit kaybetmeden işçiyi en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirmeli ve gereken tedaviyi alması için destek olmalıdır.
2. İş Kazasını Bildirme Yükümlülüğü:
İşveren, iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmekle yükümlüdür. İş kazası bildirimi, kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren en geç üç iş günü içinde SGK’ya bildirilmelidir. Bildirimin zamanında yapılmaması durumunda işveren cezai yaptırımlarla karşılaşabilir. İş kazasının kayıtlara geçmesi, işçinin ileride tazminat talep etmesi veya sigorta haklarından faydalanması için gereklidir.
3. İş Kazası Raporu ve Kaza İncelemesi Yapma:
İşveren, iş kazası sonrası detaylı bir kaza inceleme raporu hazırlamalıdır. İş kazasının nedeni, kaza anında işçinin hangi koşullar altında çalıştığı ve kazanın gerçekleşme şekli bu raporda yer almalıdır. Bu rapor, iş kazasının nedenlerini anlamak ve iş yerinde benzer kazaların tekrarını önlemek için önemlidir. Ayrıca, iş müfettişleri veya sigorta kurumları tarafından talep edilebilecek bir belgedir.
4. İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirlerini Gözden Geçirme:
İş kazası, iş yerinde alınması gereken güvenlik önlemlerinin yetersiz olduğunu gösterebilir. Bu nedenle iş kazası sonrası işveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini gözden geçirmeli ve gerekirse bu tedbirleri artırmalıdır. İş kazalarının tekrarlanmaması için çalışanlara gerekli eğitimler verilmeli, güvenlik ekipmanları temin edilmeli ve iş yerinde düzenli kontroller yapılmalıdır.
İş Kazası Tazminatı ve İşverenin Maddi Sorumluluğu
İş kazası sonrası işveren, çalışanın mağduriyetini gidermek amacıyla bazı maddi yükümlülükler üstlenmek zorundadır. İş kazası geçiren işçi, işverenden maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. İşçinin bedensel zarara uğraması, iş gücü kaybı yaşaması veya sürekli iş göremezlik durumu oluşması halinde işverenin bu zararı tazmin etmesi gerekmektedir.
1. Maddi Tazminat:
İş kazası sonucu işçinin uğradığı maddi kayıpların telafisi için işveren iş kazası sonrası işçi hakları nedeniyle maddi tazminat ödemek zorundadır. Bu tazminat, işçinin tedavi masrafları, gelir kaybı ve iş göremezlik durumuna göre belirlenir. İşçinin, iş kazası nedeniyle çalışamadığı süre boyunca yaşadığı gelir kaybını karşılamak işverenin sorumluluğundadır.
2. Manevi Tazminat:
İş kazası sonucu işçinin yaşadığı psikolojik zarar ve acı nedeniyle işveren manevi tazminat ödemek zorunda kalabilir. Manevi tazminat, işçinin kazadan kaynaklanan manevi zararının bir nebze giderilmesi amacıyla ödenir.
3. Sürekli İş Göremezlik Geliri:
İş kazası sonucunda işçinin sürekli iş göremezlik durumu oluşursa, işveren ve SGK işçiye sürekli iş göremezlik geliri ödemelidir. İş kazası, işçinin çalışma gücünü tamamen ya da kısmen kaybetmesine neden olmuşsa, SGK tarafından ödenen bu gelir, işçinin yaşamını idame ettirebilmesi için önemli bir güvence sağlar.
İş Kazalarının Önlenmesi İçin İşverenin Alması Gereken Önlemler
İş kazalarının yaşanmaması için işverenin iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyması gerekmektedir. İşverenin iş kazalarını önlemek adına alabileceği bazı önlemler şunlardır:
• Çalışanlara İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme: İş kazalarını önlemek için çalışanlara düzenli iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmelidir. Çalışanların güvenli çalışma prosedürleri hakkında bilgi sahibi olmaları kazaların önlenmesinde önemli rol oynar.
• Koruyucu Ekipmanların Sağlanması: İşveren, çalışanların güvenliğini sağlamak için gerekli kişisel koruyucu donanımları temin etmelidir. Örneğin, iş yerinde baret, eldiven, maske, gözlük gibi ekipmanların kullanılması zorunlu hale getirilmelidir.
• Düzenli Kontroller ve Denetimler: İş yerinde güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak için işveren düzenli denetim ve kontroller yapmalıdır. Bu kontroller sırasında eksiklikler tespit edilip giderilmelidir.
Sonuç
İş kazası geçiren işçilere karşı işverenlerin önemli sorumlulukları vardır. İş kazalarının önlenmesi, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması ile mümkündür. Ancak bir iş kazası yaşandığında işveren, işçiye gerekli sağlık yardımını sağlamalı, kaza bildirimini yapmalı ve maddi manevi tazminat ödemekle yükümlüdür. İşverenlerin bu sorumluluklarını yerine getirmemesi durumunda cezai yaptırımlarla karşılaşması kaçınılmazdır. İş kazalarının yaşanmaması için iş sağlığı ve güvenliği konusunda hem işverenin hem de çalışanların bilinçli olması büyük önem taşır.