Kiracı isek derin bir nefes alıp arkamıza yaslanalım. Çünkü ciddi bir karışıklık söz konusu. Kira artışı nasıl yapılacak?
Konut kiralarında artış oranı 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Borçlar Kanunuyla belirlendi.
Buna göre yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak artış, bir önceki kira yılında Üretici Fiyat Endeksi’ndeki (ÜFE) değişim oranını “geçmeyecek şekilde” belirlenecek idi.
Bu kiracıları çok sevindirdi. Zira konut kiralayanlar, kiralama anında bir tür yeis halindeler. Telaş ve heves ile karışık yeni bir umutsuzluk hali. Fazla seçenek yok ve başımızı sokacak bir ev gerekli. Tam da bu halde iken sözleşmeleri iyi okuyamayabiliyoruz. Boş tahliye taahhütlerine imza atıp, %30 kira artışı yapılacaktır yazılı maddeleri onaylıyoruz.
Yeni borçlar kanunu bu gidişe dur dedi, ÜFE’yi geçemezsiniz kira artışında.
Bununla beraber yeni bir belirsizlik doğdu? Neye göre hesaplanmış ÜFE? İki hesaplama şekli var ve oranlar çok farklı çıkıyor?
- 12 aylık ortalamaya göre değişim. Örneğin 2014 Ocak ayında bu oran 5,22 idi.
- Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim. Ocak 2014’de bir önceki yılın Ocak ayına göre değişim 10,72 idi.
Kanunda bu konuda bir açıklık yoktu. TÜİK Şubat 2014’de yaptığı açıklamada Bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişiminin esas alınacağını açıkladı. Bu hem kiracıların aleyhine bir durum doğurdu, hem de ufak bir kaos yarattı. Çünkü bazı aylarda bir önceki yılın aynı ayına göre değişim sürekli fazla çıkıyordu.
Oysa TÜİK bir yargı organı olmadığı gibi, mahkemelerin hangi hesaplama yöntemini dikkate alacağını belirleme yetkisi olan bir otorite de değildir. Yargıtay’ın bu konudaki kararları açıktır:
“Türk Borçlar Kanununun kira artışına ilişkin düzenleme kiracıları koruyucu nitelikte olup, kamu düzenine ilişkindir. TBK. nın yürürlüğünden önce serbest irade ile belirlenen sözleşmedeki artış oranı, bir önceki kira yılındaki üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir.”
“01.09.2012 tarihinde başlayan kira dönemi için kira artışı üretici fiyat endeksindeki (12 aylık ortalama) artış oranına göre belirlenerek hüküm altına alınması gerekir.”
Yargıtay kararları bu şekildedir. Kira artışı için Üretici Fiyat Endeksi’ndeki 12 aylık ortalamanın esas alınması gerekir. Kira artışı bu oranı geçemez.
Bu olumlu uygulamaya rağmen işyeri kiralarındaki artışlar için henüz aynı durum geçerli değildir. İşyerleri hakkında 1 Temmuz 2017 tarihine kadar kira sözleşmesindeki maddelere göre hareket edilmesi gerekir.
www.tukdes.org | bilgi@tukdes.org
Av. Pınar TURHANOĞLU GÜCÜYENER