Kurbanlık hayvan seçimi, bakım ve beslenmesi, nakliyesi, kesimi ve tüketimi nasıl olmalıdır sorularını cevaplayan Özbunar, “Kurban Bayramının yaklaştığı günlerde şubemizce kurbanlık alacaklara aşağıdaki şekilde uyarılar yapma ihtiyacı görülmüştür.
Kurbanlık vasıftaki hayvanlar; sığır ve manda için iki, koyun ve keçi için bir yaşını doldurmuş olmalıdır. Koyun/ Keçi eğer bir yaşındakilerle aynı dış görünüşe sahip, semiz ve gösterişli ise altı aylık yaşta da kurbanlık olarak kesilebilir.
Kurban edilecek hayvanın görünüş açısından sağlıklı, gövde her yönden dolgun, vücut çıkıntıları belirsiz, iyi besili, butları yuvarlak, uzuvları tam, bakışlar canlı, tüyleri parlak, derisi yumuşak ve elastiki yapıda olması önemlidir.
Hasta, zayıf, düşkün, göz, burun, ağız ve meme bölgelerinde anormal akıntılar görülen, topallayan, gözleri kör, boynuzları kırık, dişleri dökülmüş, dış parazitli veya uyuz belirtileri olan, deride çeşitli benek, açık yara ve lezyonlar görülen, meme bölgesinde şişkinlik veya renk değişimi görülen hayvanların kurban edilmemesi gerekir.
Gebe ve damızlık vasfı taşıyan dişi hayvanların kesilmesi Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yasaklanmış olup, zaruri kesimler dışında hayvan varlığının devamı açısından öncelikli olarak erkek hayvanlar veya damızlık vasfı taşımayan dişi hayvanlar kurban için tercih edilmelidir.
Hastalıklar hızla yayılıyor
Hayvan hareketlerinin yoğun olduğu Kurban Bayramı döneminde hastalıkların hızla yayılma riski, hayvan ve insan sağlığını tehdit ederek ekonomiye önemli kayıplara neden olabildiğini belirten Özbunar, “Sağlık açısından kontrol edilebilir olması adına, tüm hayvanların mutlaka kulak küpelerinin tam olması, büyükbaş hayvanların pasaportları ve başka ilden getirilmişse veteriner sağlık raporu bulunması, küçükbaş hayvanların ise nakil belgeleri ile veteriner sağlık raporlarının bulunması önemlidir.
Kurban vecibesini yerine getirecek vatandaşlarımızın kurbanlık hayvan alırken, Hayvan Kayıt Sistemi olan TÜRKVET mobil uygulamasını telefonlarına yükledikleri takdirde, alacakları kurbanlığa ait küpe numarasından, ırk, yaş, cinsiyet, yapılan aşıları sorgulamaları mümkündür. Cep telefonundan sorgulama imkânı bulunmayan vatandaşlarımız, hayvan pazarlarında görevli veteriner hekimlerden gerekli yardımı alabilir”dedi.
Kurbanlık hayvanların bakım ve beslenmesi nasıl olmalıdır?
Kurbanlık hayvanların bakım ve beslenmesi hakkında da bilgiler veren Özbunar, “Kurbanlık hayvanların bulundukları ahır ve ağıllar uygun şekilde aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. Hayvanlar aşırı sıcak ve soğuk hava şartlarında tutulmamalı, ıslak, nemli, karanlık, havasız, kirli zeminli ahır ve ağıllarda bulundurulmamalıdır. Yemlik ve suluklar temiz tutulmalı, yeterince temiz su ve kaba yem verilmelidir.
Kısa zaman dilimlerinde yem değişikliğine gidilmemeli, enerji içeriği zengin besleme yapılmamalıdır. Yemek artıkları verilmemelidir. Bu tür besleme durumlarında hayvanlarda şişme, asidosis, ishal, abomasum deplasmanı (mide dönmesi) gibi beslenme sorunları meydana gelebilmektedir.
Kurbanlık hayvanlara Veteriner Hekimlere danışmadan rastgele ilaç, antibiyotik, aşı, vitamin, hormon ve benzeri maddeler uygulanmamalı, insan sağlığına zarar verilebileceği göz ardı edilmemelidir”diye konuştu.
Kurbanlıkların nakliyesi ne şekilde yapılmalıdır?
Kurbanlıkların nakliyesi hakkında bilgi veren Özbunar şöyle konuştu; “Kurbanlık hayvanların taşınması sürecinde, “Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliği” kurallarına uyulmalı, hayvanlar gereksiz yere yaralanacak ya da acı hissedecek biçimde nakledilmemeli, yolculuk süresi asgariye indirilmeli ve yolculuk sırasında hayvanların ihtiyaçlarını karşılamak için önceden gerekli tüm düzenlemeler yapılmalıdır.
Nakil esnasında hayvanların cinsiyetlerine, türlerine, yaş gruplarına, canlı ağırlıklarına ve öngörülen yolculuğa uygun olarak, yeterli alan ve yükseklik sağlanmalıdır. Nakil araçlarının dezenfeksiyonu hayvanlar henüz bindirilmeden yapılmalı, üstü kapalı, zemini ve havalandırması uygun olmalıdır. Araç zeminine altlık serilmelidir”
Bakanlık tarafından onaylı yerlerde kesim yapılmalıdır!
Kurbanlık kesiminin bakanlık tarafından onaylı yerlerde kesim yapılması uyarısında bulunan Özbunar, “Cumhurbaşkanlığı (Diyanet İşleri Başkanlığı)’ndan hazırlanan 2023 Yılı Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ (25 Mayıs 2023 tarihli ve 32201 sayılı Resmi Gazete) kapsamınca, Tarım ve Orman Bakanlığından şartlı onay/ onay belgesi almış kesimhaneler ile Kurban Hizmetleri Komisyonlarının belirlediği kesim yerleri dışında kalan yerlerde ve Kamusal Alanlarda kurban kesmek yasaktır.
Kesim yerlerindeki atıkların çevre kirliliğine sebep olmaması için gerekli önlemler alınmalıdır. Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik (kistik ekinokokkoz) riskine karşı karaciğerler ve akciğerler kesinlikle evcil ve yabani hayvanlara verilmemelidir. Hayvanların çıkaramayacağı derinlikte çukurlara gömülerek bertaraf edilmelidir.
Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli, eziyet edilmemelidir. Bu sebeple hayvanlar, “Kasaplık Belgesi” sahibi ehil kişilerce süratli bir şekilde kesilmelidir. Kesim esnasında hayvanların bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına özen gösterilmelidir. Kesim esnasında kullanılacak bıçaklar yeterince keskin olmalıdır. Kesim öncesinde hayvanları strese sokacak kötü muamele veya eziyet edilmemelidir. Stres, kesim sırasında hayvanların kanının yeterince akıtılamamasına sebebiyet verir ve bu durum et kalitesini olumsuz şekilde etkiler. Ayrıca etlerin dayanma süresini de kısaltır.
Kesilen kurbanlıkların kulak küpeleri ile hayvan pasaportları, yedi gün içerisinde en yakın İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine teslim edilmelidir.
Kesim sonrası
Kesim sonrası kurbanlık hayvanların etleri, 14-20 santigrat derecede 5-6 saat dinlendirildikten sonra tüketim amacına göre ayrılarak parçalanmalı ve ambalajlanarak +4ºC’de soğutulmalıdır. Sıcak etler oda koşullarında dinlendirilmeden soğutulursa, kasılma sebebiyle iç ısısı düşmez ve sıcak kalır. Böylece kısa sürede etler içinden kokuşmaya ve çürümeye başlar. Etler 12 saat olgunlaşmaya bırakılmalı ve sonrasında tüketilmelidir.
Hayvanlardan insanlara geçen zoonoz hastalık etkenlerine karşı, kesim sırasında ortaya çıkan kan, dışkı, atık ve artıklar ortalık yerde bırakılmamalı, rastgele etrafa atılmamalı, akarsu, göl, kanalizasyonlara karıştırılmamalı, hayvanların yemesine ve çevreye dağıtmalarına izin verilmemeli, çöp bidonlarına atılmamalıdır. Bu atıklar derin çukurlar açılarak gömülmelidir. Çevreye duyarlı davranılmalı, insanlar rahatsız edilmemelidir.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Eskişehir Şubesi Yönetim Kurulu olarak meslektaşlarımızla birlikte, halkımızın Kurban Bayramını kutlar, sağlık, barış ve sevgi dolu bayramlar dileriz”