Bankalar el yazımız ile bu sözcükleri neden yazdırıyor ?
Bir bankaya kredi almak için başvurdum. Kredi sözleşmesini incelemek üzere bir gün önceden teslim aldım. Sözleşmeyi inceledim. Her nasılsa tüm maddelerin hukuki sonuçlarını anlayabilecek bilgi birikimindeyim. Anlamadığım hususlar hakkında da banka görevlisi XXX bana bilgi verdi. Konu üzerinde uzun hukuki değerlendirmeler yaptık. Çay içtik, muhabbet ettik…
Aynen değilse de nerede ise böyle, kredi çekmek istediğimizde el yazımız ile sözleşmenin kapağına yazdırılanlar.
Peki bankaların bunu bize yazdırmasının amacı ne?
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un “Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar” başlıklı 5. Maddesi’nde “Bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmeyi düzenleyen, bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu ispatla yükümlüdür.” Denilmektedir. Yine aynı Kanuna göre “ Tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür.”
Kanun tüketici ile müzakere etmeksizin sözleşmelere konulan haksız şartlar geçersiz olduğunu belirtmiştir.
Bankalar sözleşmelerinde yer alan haksız şartları geçerli kılabilmek adına sözleşmeyi önceden alıp incelemişiz ve üzerinde tartışmışız gibi beyan vermemizi istemektedirler. Bize yazdırılanların amacı sözleşmedeki haksız şartları geçerli kılabilmektir.
El yazımız ile alınan bu ayrıntılı beyanın sebebini anladıktan sonraki sorunumuz, bankaların mevzuata karşı geliştirdikleri bu önlemin - el yazısı ile okudum, anladım, müzakere ettim- yazdırmalarının bu durumu değiştirip değiştirmeyeceği, haksız şartların da sözleşmenin bir parçası haline gelip gelmeyeceğidir.
Bu kelimelerin yazılması sözleşmenin içeriğine etki edebileceğimiz anlamına gelmemektedir. Bu sözleşmeleri hazırlayanlar karşısında tüketici, ya kendisine dayatılan koşullarla sözleşmeyi kuracak ya da söz konusu sözleşmenin içerdiği edimi veya hizmeti almaktan vazgeçmek zorunda kalacaktır. Tüketici önüne konan sözleşmeye ya tümden evet ya da tümden hayır diyecek; "evet ama" diyemeyecek, bazı hükümlerin değiştirilmesini isteyemeyecektir.
Tüketici sözleşmesindeki bir kaydın haksız şart olarak değerlendirilmesi için, öncelikle, bu kaydın tüketici ile müzakere edilmeden sözleşmeye konulmuş olması gerekir. Bununla beraber “müzakere ettim” beyanı, tüketicinin sözleşmeyi müzakere ettiğini ispat için yeterli değildir. Zira her halde, sözleşme içeriği tüketiciye dayatılmakta üzerinde değişiklik yapma şansı verilmemektedir.
Bu nedenle, yeni dönemde sözleşmeler üzerine yazdırılan bu ibarelerin kredi çekerken tüketiciden haksız olarak tahsil edilen dosya masrafı ve benzerini meşru bir zemine oturtma şansı bulunmamakta, tüketicinin bu bedelleri tahsil etme şansı devam etmektedir.
Av. Pınar TURHANOĞLU GÜCÜYENER
www.tukdes.org-bilgi@tukdes.org