Tüm dünyanın aylardır bir numaralı sorunu olan Korona virüsten en çok etkilenen sektörlerin başında yer alan oyun salonları büyük oranda müşterilerini kaybedince, şartlara ayak uydurmak ve ayakta durabilmek çabasında olan işletmeciler de kapalı bir alana gidip risk almak istemeyen müşterileri için oyun konsolu kiralama ve satma yoluna gitmeyi tercih etmeye başladı.
Pandemi yasakları çerçevesinde ilk kapatılan ve normalleşme sürecinde en son açılan mekânlardan biri olan bu işletmeler, yapılan yatırımı karşılamıyor. Oyun konsollarına getirilen fahiş gümrük vergisi zamları ile maliyetin artması ve üniversitelerin uzaktan eğitimle devam edecek olması sebebiyle işletmeciler, içinde bulundukları durumun kısa sürede değişeceğini düşünmüyor.
Normal şartlarda en yoğun dönemini yaz aylarında geçiren oyun salonları, pandemi sebebiyle boş kaldı. Müşterilerin ilgi alanları değişti ve hâl böyle olunca işletmeler de talebe göre hareket etmeye başladı. İnsanların dışarı çıkmak yerine daha çok evde vakit geçirmeye başlaması; oyun, oyun konsolu ve ekipman kira ve satışlarında büyük bir artışa sebebiyet verdi. Bu noktada hem müşteriler, hem de işletmeciler çeşitli internet platformlarının büyük faydasını gördü.
Pandeminin patlak vermesi sonrası insanların yaşam biçimlerinin çok değiştiğini belirten Eskişehirli oyun salonu işletmecisi Mustafa Polat, durumu şu şekilde anlattı:
“Normalde en çok yaz aylarında iş yapıyoruz. Hem okullar tatil oluyor, hem insanlar daha çok dışarı çıkıyor hem de herkesin daha fazla boş zamanı oluyor. Pandemi süreci baş gösterdikten sonra insanlar böyle yerlere gelmemeye başladılar. Bir de devletin almış olduğu önlemler kapsamında biz ilk kapanan işletmeler kategorisinde yer aldık. Açılırken de en son açılan yerler arasındaydık. Yani bir yıl içerisinde beş ay kapalı kaldık denilebilir. Bu süreçte çalışanlara devlet tarafından bin lira civarında bir maaş verildi. Ama işveren olarak biz kendi Bağ-Kur’umuzu ödemek durumunda kaldık. Biz beş ay kapalı kaldık ama 6 bin lira Bağ-Kur borcu çıktı. Bunu ödemek durumundayım. Onun dışında bu işletmenin kirası da ödendi. Bunlar gelir elde etmeden cebimizden gitti hep.”
“Ciro bin liralardan 200 liralara düştü”
Üniversite öğrencilerinin gelmeyecek olması nedeniyle umutsuz olan Polat, “Pandemiden önce tadilat yaptık iş yerimize. Bunun için belli bir borcun altına girdik. Bunun üzerine elimizdeki geliri kaybedince epey bir problem yaşadık. Şu anda yaz dönemindeyiz ve geçen yıla oranla işler yüzde yetmiş oranında düştü. Önceden günlük ortalama bin lira ciro yaparken şu an 200-300 lirayla kapatıyoruz günü. Gidişat kış aylarında daha da kötü olacak. Üniversitelerin uzaktan eğitimle devam edecek olması sebebiyle öğrenciler de memleketlerinde kalacak. Kış aylarında zaten insanlar dışarı çıkmayacaklar. Eskişehir’de havalar da iyice soğuyacağı için insanlar böyle bir süreçte oyun oynamak için evlerinden ayrılmayacaklardır” dedi.
“Mecburen alım satım işlerine yöneldik”
Yaşanan sürecin oluşturduğu koşullara ayak uydurmaya çalışan 33 yaşındaki Mustafa Polat, “Pandemide kapalı olduğumuz sürede hem kiralama hem de satın alma için bir talep oldu. Biz de işlerin durma noktasına gelmesinden ötürü dijital ortama kaydık. Hem talebin hem de fiyatların artmasından dolayı çeşitli internet sitelerine, sosyal medya hesaplarına ilan vererek ürün satmaya başladık. Ürünlerini satmak isteyen arkadaşların ürünlerini satış sözleşmesi ve faturalarıyla birlikte alıyoruz. Daha sonra üzerine biraz kâr koyarak bu ürünleri satıyoruz. Bu tarz şeylere talep arttı ve salona gelen müşteriler azaldı. Bu nedenle salon işletmeciliğinin dışında alım satım işlerine de yönelmek zorundayız. Çünkü yapmış olduğumuz belli bir yatırım var ve bu yatırım beklentilerimizi karşılamıyor. Biz de böyle bir karar aldık. Bakalım, bu talebin devam edeceğine inanıyorum” diyerek düşüncelerini aktardı.
“Fiyat artışlarında aslan payı vergi zammının”
Maddi koşullar yüzünden gelişen ve değişen teknolojiye yetişemediklerini belirten Polat, “Bu oyun konsollarının yakında yeni sürümü çıkacak ve Türkiye’de 10 bin lira civarında satılacak. Bunu alabilecek esnaf var mıdır bilmiyorum. Bu işin altına girebileceğini düşünmüyorum kimsenin. Geçen sene 2 bin liraya satılan sıfır ürünler şu an 4-5 bin lira civarında. Aslında bunda kurun artmasının çok etkisi olmadı. Sıfır konsollara gelen gümrük vergileri yüzde elli artı yüzde yirmi oranında arttırıldı. Yani önce yüzde elli, daha sonra bu yüzde ellinin yüzde yirmisi oranında bir vergi getiriliyor. Bu, bin liralık bir ürünün ülkeye 1600 liraya girmesi demek. Bu yüzden fiyatlar arttı. Yani fiyat artışı konusunda aslan payı kur artışından ziyade vergi zammında” diyerek fiyatların yüksek olma sebeplerini anlattı.
“Bu işler resmi sözleşmelerle yapılmalı”
Resmi işlem yapmadan kimsenin bu tarz alış verişlerde bulunmaması gerektiğinin altını çizen tecrübeli işletmeci, “Kiralama için satış sözleşmesi yapılmalı. Siz makineyi kiraya verdiniz diyelim ama makine geri getirilmedi. Bu noktada hak talep edebilmek için sözleşme yapılmalı. Geçenlerde adamın biri kucaklamış makineyi buraya getirmiş ama evrak falan hiçbir şey yok. Şimdi böyle bir durumda ben bu ürünü kiralarsam ve geri alamazsam hak talep edemem. Bu yüzden her şey kayıtlı bir şekilde yapılmalı. Biz mağaza olarak kullanıcı hatası dışında yaşanan problemler için altı ay garanti veriyoruz” ifadesinde bulunarak herkesin dikkatli olması gerektiğini vurguladı.
“Gelecekle ilgili pek bir umudumuz yok”
Sektörün zorluklarından ve gelecekle ilgili beklentilerinden bahseden Furkan Polat, “Yakın gelecekle ilgili pek bir umudumuz yok. Oyun salonları kaderlerine terk edilmiş durumda şu anda. Bu işler de öyle kolay işler değil. Dükkânı sabah sekizde açıyorsun, gece 12-1’e kadar işletmenin başında durmalısın. Hafta sonu tatiliniz, bayram tatiliniz yok, cenaze veya düğün oluyor gidemiyorsunuz, arkadaşlarınızla buluşamıyorsunuz. Her işin bir zorluğu var ama verdiğimiz emeğin karşılığını alamıyoruz şu anda” diyerek sözlerini bitirdi.