Özel güvenlik görevlileri, kamu ve özel sektör kurumlarının güvenliğini sağlamak için zorlu koşullarda çalışan personeldir. Çoğu zaman uzun çalışma saatlerine, riskli görevlerle karşılaşmalarına rağmen özel güvenlik görevlilerinin işten ayrılma veya çıkarılma durumunda sahip oldukları hakları tam olarak bilmedikleri görülür. İş Kanunu, özel güvenlik görevlilerinin tazminat haklarını ve iş güvencesini belirli kurallarla güvence altına almıştır. Bu yazıda, özel güvenlik görevlilerinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve diğer tazminat haklarını detaylandıracağız.
Özel Güvenlik Görevlilerinin Kıdem Tazminatı Hakkı
Kıdem tazminatı, özel güvenlik görevlilerinin iş yerinde belirli bir süre çalıştıktan sonra iş sözleşmelerinin sonlanması durumunda hak kazandıkları bir tazminat türüdür. Özel güvenlik görevlileri, iş sözleşmelerinin işveren tarafından feshedilmesi veya haklı bir nedenle kendilerinin işten ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatı Hakkının Şartları:
1. En Az 1 Yıl Çalışma Şartı: Özel güvenlik görevlisinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aynı iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir.
2. Haklı Nedenle Fesih Durumu: İşveren, geçerli bir sebep olmaksızın güvenlik görevlisini işten çıkardığında veya güvenlik görevlisi haklı bir nedenle işten ayrıldığında kıdem tazminatı doğar.
3. Emeklilik, Sağlık ve Evlilik Durumları: Özel güvenlik görevlileri, emeklilik, askerlik gibi durumlar veya kadın çalışanlar için evlilik sebebiyle işten ayrıldıklarında da kıdem tazminatına hak kazanırlar.
Kıdem tazminatı, özel güvenlik görevlisinin iş yerinde geçirdiği her yıl için bir aylık brüt maaşı üzerinden hesaplanır ve işten ayrılırken kendisine ödenir.
İhbar Tazminatı Hakkı
İhbar tazminatı, işverenin güvenlik görevlisini işten çıkarırken belirli bir süre önceden haber vermemesi durumunda ödenen bir tazminattır. İş Kanunu’na göre, işveren işçiyi işten çıkarırken belirli bir ihbar süresi tanımalıdır. Bu süre, işçinin iş yerindeki kıdemine göre belirlenir:
• 6 Aydan Az Çalışanlar İçin: 2 hafta
• 6 Ay - 1.5 Yıl Çalışanlar İçin: 4 hafta
• 1.5 Yıl - 3 Yıl Çalışanlar İçin: 6 hafta
• 3 Yıldan Fazla Çalışanlar İçin: 8 hafta
İşveren, ihbar süresine uymadan özel güvenlik görevlisini işten çıkarırsa, bu süreye karşılık gelen ihbar tazminatını ödemek zorundadır. Aynı şekilde, güvenlik görevlisi de işten ayrılmadan önce ihbar süresine uymakla yükümlüdür; aksi halde ihbar tazminatı ödemesi gerekebilir.
Fazla Mesai Tazminatı Hakkı
Özel güvenlik görevlileri, görevleri gereği sık sık fazla mesai yapmaktadır. İş Kanunu’na göre, fazla mesai yapan işçilere ek ücret ödenmesi zorunludur. Haftalık çalışma süresi 45 saati aşan güvenlik görevlileri, fazla mesai hakkına sahiptir ve bu çalışma süresinin karşılığını almaları gerekmektedir. Fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretin yüzde elli fazlası olarak ödenir.
Eğer özel güvenlik görevlisi fazla mesai yapmasına rağmen bu ücretini almıyorsa, işverene karşı fazla mesai alacağı davası açma hakkına sahiptir. Güvenlik görevlileri, fazla mesai tazminatı alacakları için yasal yollara başvurabilir.
Yıllık İzin ve Kullanılmayan İzin Ücreti
Özel güvenlik görevlileri de diğer çalışanlar gibi yıllık izin hakkına sahiptir. İş Kanunu’na göre, işçinin iş yerinde geçirdiği süreye göre yıllık izin hakları şu şekildedir:
• 1-5 Yıl Arası Çalışanlar İçin: 14 gün
• 5-15 Yıl Arası Çalışanlar İçin: 20 gün
• 15 Yıldan Fazla Çalışanlar İçin: 26 gün
Özel güvenlik görevlisi, kullanmadığı yıllık izin günleri varsa, iş sözleşmesi sona erdiğinde bu izin günlerinin ücretini talep edebilir. İşten ayrılan güvenlik görevlisinin kullanılmamış izinleri, işverence ücrete dönüştürülerek kendisine ödenir.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tazminatı
Özel güvenlik görevlileri, görevleri sırasında iş kazası veya meslek hastalığı gibi risklerle karşılaşabilirler. Bu tür durumlarda güvenlik görevlisinin işverenden maddi ve manevi tazminat talep etme hakkı doğar. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan zararlar için işveren, güvenlik görevlisine tazminat ödemekle yükümlüdür.
Özellikle riskli görevlerde bulunan güvenlik görevlilerinin iş güvenliği önlemlerinin alınmaması veya işverenin ihmali nedeniyle zarara uğraması halinde, işveren sorumludur. Güvenlik görevlisi, yaşadığı sağlık sorunları veya zararlar nedeniyle işverenden maddi ve manevi tazminat talep edebilir.
Kötü Niyet Tazminatı
Özel güvenlik görevlisinin işten çıkarılma sebebi kötü niyet içeriyorsa, güvenlik görevlisi işverenden kötü niyet tazminatı talep edebilir. Örneğin, güvenlik görevlisinin sendikaya üye olduğu için veya iş yerinde yasal haklarını aradığı için işten çıkarılması kötü niyetli bir durum olarak değerlendirilir. Bu tür durumlarda, güvenlik görevlisinin kötü niyet tazminatı alma hakkı doğar.
Kötü niyet tazminatı, işçinin çalışma süresine göre belirlenir ve işçinin haklarını koruma amaçlıdır. İşverenin keyfi uygulamalarına karşı güvenlik görevlisine yasal koruma sağlar.
Sonuç
Özel güvenlik görevlilerinin işten ayrılmaları veya işten çıkarılmaları durumunda yasal olarak bazı tazminat hakları bulunmaktadır. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti ve kötü niyet tazminatı gibi haklar, özel güvenlik görevlilerinin iş hayatında korunmalarını sağlar. İşverenlerin, özel güvenlik görevlilerinin bu haklarını gözetmeleri ve tazminat haklarını tam olarak ödemeleri yasal bir yükümlülüktür.
Özel güvenlik görevlilerinin, haklarını bilerek ve gerektiğindeişçi avukatı ile yasal yollarla talep ederek hak kaybı yaşamamaları önemlidir. Haklarının bilincinde olan özel güvenlik görevlileri, işten çıkarılmaları durumunda yasal haklarını arayarak mağduriyetlerini giderebilirler.