Uyuşturucu maddelerin kullanımı ve ticareti, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde önemli bir sorun teşkil etmektedir. Uyuşturucu ve psikoaktif madde ticareti, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesi kapsamında imalat, ithalat veya ihracat şeklinde tanımlanmıştır. Dikkat edilmelidir ki uyuşturucu madde kullanma veya uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma suçları, bu suçtan farklı suçlardır ve TCK’nın farklı hükümleri kapsamında düzenlenmektedir.
Uyuşturucu Ticareti Suçu Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 5237 sayılı yasasının 188/1. maddesi gereğince;
“Ruhsat dışı ya da ruhsata uygun olmayarak uyuşturucu veya psikoaktif maddelerin üretilmesi, ithal edilmesi veya ihraç edilmesi halinde, faile yirmi ila otuz yıl arasında hapis ve iki bin ila yirmi bin gün arası adli para cezası uygulanır.”
Madde 188 – (3), uyuşturucu veya psikoaktif maddelerin yetkisiz veya izne aykırı bir biçimde iç piyasada satılması, teklif edilmesi, başkalarına sunulması, sevkedilmesi, taşınması, depolanması, alınması, kabul edilmesi ya da bulundurulması durumunu suç olarak nitelendirir ve bu fiiller için on yıldan az olmayan hapis ve bin ila yirmi bin gün arası adli para cezasını öngörür.
Satış amacıyla hazırlanması ya da başkalarına ücretsiz olarak verilmesi dahi Türk Ceza Kanunu’nun 188/3. maddesinde belirtilen suçu oluşturur.
Uyuşturucu Ticareti Suçunun Şartları
TCK’nın 188. maddesi, uyuşturucu veya psikoaktif maddelerin üretilmesi, ithal edilmesi veya ihracı durumunda cezai müeyyideyi hükme bağlar. Üretim, ithalat ve ihracat, bu suçun alternatif eylemleri olarak kabul edildiğinden, bu eylemlerden herhangi birinin gerçekleşmesi suçun oluşumu için yeterlidir.
● Üretim: Uyuşturucu maddeyi nitelik olarak zenginleştirir ve güçlendirir.
● İthalat: Uyuşturucu maddelerin bir ülkeden diğerine taşınması.
● İhracat: Uyuşturucu maddelerin bir ülkeden başka bir yere gönderilmesi.
Uyuşturucu Ticareti Suçunda Zamanaşımı
Dava zamanaşımı, Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, yirmi yıl ve üzeri hapis cezasını gerektiren suçlar için yirmi yıl sonunda zamanaşımı gerçekleşir. Bu kapsamda, uyuşturucu ticareti suçundan itibaren yirmi yıl geçmesiyle bu suç zamanaşımına uğrar.
Uyuşturucunun Ticaretinin Cezası 2024
Uyuşturucu madde üretimi, ithalatı ve ihracı için yasal düzenleme, hem hapis cezası hem de adli para cezası öngörmektedir.
TCK Madde 188 – (1), “Uyuşturucu veya psikoaktif maddeleri yetkisiz ya da izne aykırı şekilde üreten, ithal veya ihraç eden kişilere yirmi ila otuz yıl arası hapis ve iki bin ila yirmi bin gün arası adli para cezası verilir” diye belirtir.
Cezalara Etki Eden Ağırlaştırıcı Sebepler ve Nitelikli Halleri
Uyuşturucu ticareti suçunun ağırlaştırıcı nedenleri ve nitelikli halleri bulunmaktadır:
● Uyuşturucu Maddenin Türüne Göre Nitelikli Haller;
Sağlık üzerinde daha ağır zararlar oluşturması nedeniyle bazı maddeler için nitelikli hal öngörülmüştür. Örneğin, TCK M.188/4/a’ya göre, eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoidler veya bazmorfin içeren durumlar ağırlaştırıcı nitelikte sayılır.
● En Az Üç Kişi Tarafından veya Bir Örgütün Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi;
TCK M. 188/5, suçun birden fazla kişi tarafından veya bir örgüt çerçevesinde işlenmesini ağırlaştırıcı bir durum olarak kabul eder. Bu, suçun yayılmasını kolaylaştırır ve mücadeleyi zorlaştırır.
● Sağlık Mesleğinde Çalışanlar Tarafından İşlenmesi;
TCK M. 188/son, mesleki bilgi ve becerileri kullanarak uyuşturucu üretiminde bulunan sağlık meslek mensupları için ağırlaştırıcı bir durumu işaret eder. Bu, mesleğin kötüye kullanılması anlamına gelir.
● Uyuşturucu veya Psikoaktif Madde Alıcı veya Satıcısının Çocuk Olması;
TCK M. 188/3, uyuşturucu veya psikoaktif madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması durumunda cezanın en az 15 yıl olacağını belirtir. Bu, yalnızca verme veya satma eylemleri için geçerlidir.
● Suçun Belirli Yerlerde İşlenmesi;
TCK M. 188/3, suçun okul, yurt, hastane gibi toplu kullanım alanlarında veya bu yerlere yakın umumi yerlerde işlenmesi durumunda cezanın artırılmasını öngörür.
Cezalara Etki Eden Hafifletici Nedenler
Etkin pişmanlık, TCK M. 192/3 kapsamında bir ceza indirim nedenidir. Bu maddeye göre, suçun açığa çıkmasına ve faillerin yakalanmasına yardımcı olan kişilere, yardımın ölçüsüne bağlı olarak ceza dörtte birinden yarısına kadar indirilebilir.
TCK madde 188/6, bazı maddelerin üretimi veya satışının yalnızca yetkili makamlarca izin verilmesi veya reçete ile sınırlı olması durumunda, bu maddelerle ilgili suçlarda da benzer indirimlerin uygulanabileceğini belirtir.
Uyuşturucu Ticareti ve Kullanma Suçu Arasındaki Farklar
TCK Madde 191 – (1), uyuşturucu veya psikoaktif madde satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişilere iki ila beş yıl arası hapis cezası öngörür. Burada önemli olan, failin uyuşturucuyu kişisel kullanım amacıyla mı bulundurduğudur; bu, cezai yaptırımı belirleyen temel faktördür.
TCK Madde 191 – (2), bu suçtan dolayı başlatılan soruşturmada, şüphelinin durumuna göre, kamu davasının açılmasının beş yıl süreyle ertelenmesine karar verilebileceğini belirtir.
TCK Madde 191 – (3), erteleme süresi boyunca şüpheli üzerinde en az bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanacağını ifade eder.
Uyuşturucu Madde Ticaretinde Zincirleme Suç
Zincirleme suç, kanunun aynı hükmünün birden fazla kez ihlal edilmesi ve bu eylemlerin bağımsız suçlar olarak değil, bir bütün olarak değerlendirilmesidir. Uyuşturucu ticareti suçu, farklı zamanlarda aynı niyetle birden fazla eylemin gerçekleştirilmesi durumunda zincirleme suç olarak kabul edilir ve cezai yaptırım artırılır.
Uyuşturucu Ticareti Suçunda Adli Para Cezası
TCK Madde 188- (1) uyarınca, uyuşturucu veya psikoaktif maddeleri yetkisiz olarak üreten, ithal veya ihraç eden kişilere yirmi ila otuz yıl arası hapis ve iki bin ila yirmi bin gün arası adli para cezası verilir.
Adli para cezası, kişinin mali durumuna göre, günlük olarak 20 TL ile 100 TL arasında hesaplanır.
Uyuşturucu Ticareti Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme
Kullanım amaçlı suçlarda Asliye Ceza Mahkemeleri, üretim, imalat ve ticaret gibi suçlarda ise Ağır Ceza Mahkemeleri yetkilidir.
Uyuşturucu ticareti suçlarında görevli mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir.
Uyuşturucu Satarken Yakalandım Ne Kadar Ceza Alırım?
Uyuşturucu satma veya teklif etme, maddenin karşılığında devrini içerir ve bu, TCK Madde 188 – (3) kapsamında düzenlenmiştir.
Uyuşturucu Davası Ne Kadar Sürer?
Uyuşturucu ticareti davaları, istinaf ve temyiz süreçleri dahil olmak üzere, ortalama olarak 2-3 yıl sürmektedir.
Kaç Gram Uyuşturucu Ticaret Suçuna Girer?
Uyuşturucu ticareti suçunun oluşup oluşmadığı, bulunan uyuşturucu miktarına göre değil, eylemin niteliğine göre belirlenir. Örneğin, Yargıtay 20. Ceza Dairesi, 9.9 gram metamfetaminin kişisel kullanım sınırı içinde kaldığına ve bu nedenle eylemin “kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulundurma” suçunu oluşturduğuna karar vermiştir. Yargıtay kararlarında, ticaret ve kişisel kullanım arasındaki ayrım için kesin bir kriter bulunmamaktadır. Ancak, bir insanın günde ortalama olarak 3 gram esrar veya 60 mg eroin tüketebileceği belirtilmiştir.