Salgın döneminde getirilen kısıtlamalar nedeniyle yerel esnaf zarara uğrarken, vatandaşların internet üzerinden alış-veriş yapma isteği büyük şirketlerin kazancını zirveye çıkartıyor. Tüketiciyi Destekleme Derneği (TÜKDES) Genel Başkanı Süleyman Bakal, bu durumu değerlendirerek, yerel esnafı koruması için yetkililere ‘yerel sepeti’ kurma çağrıda bulundu.
Dünyayı etkisi altına alan Korona virüs pandemi döneminde vatandaşlar, dışarıya çıkmamak için internet üzerinden alış-veriş yapmayı tercih ediyor. Yapılan bir araştırmada, pandemi döneminde vatandaşların internet alış-veriş oranı yüzde yüzden fazla arttığı, bu alışverişlerin yüzde 62’sinin kredi kartı ve yüzde 38’inin banka kartıyla yapıldığı anlaşıldı. Erkekler yüzde 33, kadınlar ise yüzde 67 oranında internet üzerinden sipariş verdi. Ancak bu süreçte uygulanan kısıtlama nedeniyle yerel esnafı oldukça zor duruma düşerken, bu siparişler büyük firmalara verilerek ödemeler online olarak gerçekleştirildi. İnternet siteleri aracılığıyla belirli bir komisyon karşılığında satış yapan esnaflar ürünlerini birçok ile gönderebiliyor. Bu durumda büyükşehirlerdeki esnaf daha avantajlı olurken, geri planda kalan kısım ürünlerini satamayarak zor günleri geçiriyor. TÜKDES Başkanı Süleyman Bakal, bu durumu değerlendirerek her ildeki Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliğine, ‘yerel esnafın kurtuluşu için yerel sepeti kurulsun’ çağrısında bulundu.
“Yerel esnafı için ‘yerel sepeti’ kurulsun”
TÜKDES Başkanı Bakal, pandemi sebebiyle yerel esnafın yaşadığı zorluklarını göz önünde alınarak onlar için ‘yerel sepeti’ kurulması gerektiğini ifade etti. “Yerel sepeti’ nedir ve kim kurabilir?” sorusuna yanıt veren Başkan Bakal, “Genellikle özel günleri yaklaşırken Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliklerimizin temsilcileri yerel esnaftan, mahalledeki bakkaldan alış-veriş yapılması konusunda açıklamalar yaparlar. Biz Tüketiciyi Destekleme Derneği olarak bu açıklamaları önemsiyoruz ve destekliyoruz. Covid-19 sürecinde anlaşıldığı gibi internet üzerinde uzaktan mesafeli sözleşmelerle yapılan alış-verişler fazlalaşarak devam etmektedir. Çağımızın geldiği noktada bu internette mesafeli sözleşmelerle yapılan alış-verişler daha da artacağı ön görülüyor. Tüketiciler kendi mahallesindeki bir alış-veriş merkezi yerine internetten alış-veriş yaptığı zaman kendi mahallesindeki satıcı internet aracıyla tüketicilere ürünü gönderiyor ve ödeme il dışındaki büyük sepetlere yapılıyor. Hâlbuki 5362 Saylı Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliği Kanununun 10’üncü maddesinin K bendinin kendine verdiği yetkiyi kullanan Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birlikleri böyle bir yerel sepet kursa tüketiciler kendi mahallesinden, kendi esnafından alış-veriş yapma imkânı bulacak. Bu şekilde işlem maliyeti azalacak. Tüketici, Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliğinin kurduğu sepetten alış-veriş yaptığı zaman o alış-veriş sitesine üye olan esnaf daha az komisyon ödeyecek, daha az maliyete katlanacak. Bu da tüketicinin alacağı mala yansıyacak. Biz böyle bir girişimin olması durumunda tüketicileri ve esnafın bereketli bir alış-veriş yapabileceğini düşünüyoruz. Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliğine bu tür; Eskişehir sepeti, Kütahya sepeti, Afyon Sepeti, Bilecik sepeti, Hakkâri sepeti, Kars sepeti, Edirne sepeti, Muğla sepeti gibi yerel sepetler kurmaya davet ediyoruz” şeklinde konuştu.
Yerel sepeti hem müşteri hem de satıcıya kazandıracak
Başkan Bakal, söz ettiği ‘yerel sepeti’nin kurulması için büyük internet sitelerini dikkate alınabildiği ve bu uygulama hem alıcı hem de satıcıya kazandıracağı dile getirdi. Bakal, “Bu sepetlerin uygulamaları var Türkiye’de ve dünyada. Bu sepetleri büyük firmalar nasıl uyguluyorsa o şekilde yapılabilir. Onların şartları daha kolaylaştırarak esnafa sunulabilir. Bu kolaylaştırma maliyete yansıyacak ve maliyete yansıtınca da tüketiciler daha uygun şartlarda alış-veriş yapma imkânı bulacak. Ayrıca alınan mal ve hizmette her hangi bir ayıp çıkması durumunda il dışında büyük firma ile muhatap olmak yerine tüketici kendi ilindeki yerel sepetle muhatap olacak. Bu da hem tüketiciyi hem satıcıyı ve sağlayıcıyı rahatlatacak hem de işlem maliyeti düştüğü için bu tür uyuşmazlıkta fazla bir sorun ortaya çıkmayacak. Yerel sepetten yapılan alış-verişte tüketici, satın aldığı mal veya hizmete daha kısa bir sürede erişebilecek. Bu da tüketicinin uzun bir süre mal ve hizmetten yoksun kalmasını azaltacak” şeklinde anlattı.
“Bu açıklama ‘büyük siteler kapansın’ anlamına gelmez”
Yerel sepetinin kurulması, vatandaşları büyük sitelerden çekinerek sadece yerel sepetlerine yönelik alış-veriş yapması değil, tersine alıcı için daha ek bir seçenek olacağı ifade edildi. Başkan Bakal bu konuda, “Biz bunu söylerken ‘yerel sepetler kurulsun, ulusal ve uluslararası sepetler kapansın’ demiyoruz. Neticede tüketicinin bilgilenme ve seçme hakkı var. Tüketici hem yerel sepetini inceleyecek hem ulusal sepeti inceleyecek hem de uluslararası sepeti inceleyecek. İçinden kendisine en uygun mal ve hizmet nerede satılıyorsa onu alacak. Dolaysıyla bu bir kısıtlama değil, aksine seçeneklerin fazlalaştırmasıdır. Bu tür yerel uygulama hem yere esnafı hem yerel tüketiciyi rahatlatacak. Onların daha uygun şartlarda alış-veriş yapma elde etmesinde faydası olacak diye düşünüyoruz biz” dedi.
“Bu açık bir çağrıdır”
TÜKDES Başkanı Bakal, yerel esnafı için ilgili kurumla yönelik yaptığı açıklamada son olarak şu sözleri kullandı:
“Biz, hem merkezi kamu otoritesinin, hem Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliğinin bağlı olduğu Bakanlığımızın hem de yerel Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliklerimizin bu tür bir adım atmalarını, bu tür girişimlerde bulunmalarını öneriyoruz. Bu resmen açık bir çağrıdır.”
