(Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii AŞ) TÜRASAŞ Bölge Müdürü Ali Rıza Isın ve AR-GE Dairesi Başkanı İbrahim Erşahin’in katıldığı bilgilendirme toplantısında üretim alanları ve Devrim müzesi de gezildi.
Eskişehir merkezli TÜLOMSAŞ, Sivas merkezli TÜDEMSAŞ ve Sakarya merkezli TÜVASAŞ'ın birleştirilmesi ile TÜRASAŞ’ın oluşturulması sonrasında kamuoyunda oluşan “özelleşti” algısının doğru olmadığını belirten TÜRASAŞ Bölge Müdürü Ali Rıza Isın “TÜLOMSAŞ’tan TÜRASAŞ’a dönüştüğünde özelleşmedi, özerkleşmedi, TÜRASAŞ daha önceden TCDD bağlı ortaklığındaydı şimdi doğrudan bakanlığa bağlı bir devlet kurumudur” dedi. 3 kurumun birleşmesi sonrasında TÜRASAŞ’ın Eskişehir merkezinin pasifize edildiği veya cirosunun düştüğüne ilişkin açıklamaların da gerçeği yansıtmadığını belirten Isın, şunları kaydetti: “Geçtiğimiz yılki ciromuz Sakarya ve Sivas’ın 1,5 katıydı. Geçen sene, Sakarya merkezi 230 milyon, Sivas merkezi 119 milyon lira ciro yaparken bizim ciromuz 430 milyon liraydı, yani ikisinin toplamından fazlaydı. TÜRASAŞ olduktan sonra kurumda olumsuz gelişmeler yaşanmadı, kurum pasifize olmadı ya da cirosu düşmedi. Kurumun 2021 rakamları önceki yıla göre düşmüş olabilir ama bunu kıstas almak doğru olmaz. 2021 yılını 2020 ile karşılaştırmak doğru olmaz çünkü salgınla birlikte tüm kurumlarda işler aksadı, bunu kıstas alamayız. 2022’de yeni toparlanmaya başladık.”
“BİRLEŞEREK GÜÇLENDİK”
TCDD'nin bağlı ortaklıkları olan TÜLOMSAŞ, TÜDEMSAŞ ve TÜVASAŞ'ın birleştirilmesi ile oluşan TÜRASAŞ’ın böylece birlikte hareket edebilme yeteneğinin geliştiğini ifade eden Müdür Isın, şöyle konuştu: “Şimdi 3 kurum birlikte hareket edebiliyor bu 3 kurumun bir araya girip birlikte hareket edebilmek için bu değişim yaşandı. Örneğin 22 Ocak 2021 tarihinde Gaziray Projesi imzalandı, proje; 8 tane yolcu setinden oluşuyordu, projenin Çin’e gitmemesi için, yerli olarak TÜRASAŞ tarafından yapabiliriz dedik, Çinliler çok asılmıştı ancak TÜRASAŞ olmamız sayesinde bunu alabildik.”
ISIN: URAYSİM’İN DURDURULMASI YANLIŞ
Ulusal Raylı Sistemler Test Merkezi Projesi'ne (URAYSİM) verilen yürütmeyi durdurma kararını nasıl değerlendirdiklerine ilişkin soruyu da yanıtlayan Isın, “Bu projenin durdurulması yanlış, ülkemizin buna ihtiyacı var, yük vagonlarında çekme standımız var, bu testleri burada yapabiliyoruz ancak ürettiğimiz diğer araçların testlerini de burada yapmak istiyoruz, URAYSİM kurulduğunda ürettiğimiz trenlerin testlerini burada yapabileceğiz” ifadelerini kullandı.
E5000 lokomotifi yerli milli ilk elektrikli ana hat lokomotifi hakkında bilgi veren Müdür Isın, “E5000 TSI sertifikasına sahip, yani Avrupa standartlarında, CER konvertörü TÜBİTAK ile birlikte yapıldı. Tasarımı, tamamen yerli paydaşlarla yapılmış bir lokomotif, 140 kilometre hıza sahip, yük ve yolcu vagonlarının ekilmesinde kullanılacak. Prototip lokomotifi 2023te raylarda göreceğiz.” şeklinde konuştu.
“URAYSİM OLMADIĞI İÇİN İSPANYA’YA GİDİYORUZ”
Daha sonra söz alan TÜRASAŞ AR-GE Dairesi Başkanı İbrahim Erşahin, TÜRASAŞ’ın birleşmesinin nedeninin; dünya devleri arasına girmeyi hedeflemesi olduğunu belirtti. Erşahin, “Dünya devlerinin tamamı kendi CER sistemlerine sahip, bunlara sahip değilseniz yurt dışı bağımlısı oluyorsunuz, bundan dolayı kritik bir kararla bu birleşme gerçekleştirildi. Yüzde yüz yerli tren kontrol yönetim sistemini biz üretiyoruz.” dedi. URAYSİM Projesi’nin tamamlanmasını beklediklerini sözlerine ekleyen Erşahin, “URAYSİM Eskişehir’de olmadığı için biz araçlarımızı test sürüşüne İspanya’ya gönderiyoruz, burada böyle bir test merkezi olursa 400 kilometre kadar hıza kadar olan hızlı trenler test edilebilecek bu rakam Avrupa’da 225 kilometrede. Bu anlamda Avrupa’nın da test sürüşlerini burada yapması gündeme gelecek, bu Eskişehir için çok değerli.” diye konuştu.
YÜKSEK HIZLI MİLLİ TRENİN BEYNİNİ ESKİŞEHİR ÜRETİYOR
Yüksek Hızlı Milli Tren konusundaki soruları da yanıtlayan Erşahin, şunları söyledi: “Tüm tasarımlar Eskişehir AR-GE merkezli ilerliyor, buradaki bilgi birikimi Sakarya’daki aracımızda kullanılacak orada da araç gövdesi ve tasarım çalışmaları sürüyor. Yerli Milli Elektrikli trende şu anda Sakarya’da 160 kilometrelik Elektrikli Milli hızlı tren çalışmaları devam ediyor, testleri bitti, 3 taneden sonra 19’a kadar çıkacak sayı. Sonrasında 225’lik asıl Milli Yüksek Hızlı Tren yolcu seti çıkacak, bundan sonra bizim asıl görevimiz başlayacak, şu an Adapazarı’nda gövde yapılmış oldu 225’likte tren kontrol yönetim sistemi yani trenin beyni Eskişehir tarafından yapılacak. TCDD ve TÜRASAŞ içinde bu anlamda Eskişehir’in payı daha büyük olacak. Bu; maliyette bir aracın 3’te 1 anlamına gelmektedir. Bunun yanış sıra; Eskişehir Bölge Müdürlüğü’nde; lokomotifler, yük vagonları, kritik alt sistemler (dizel motor, cer motoru, cer sistemi, TKYS vb.) ile ilgili Ar-Ge projeleri yürütülmekte.”
TÜBİTAK TARAFINDAN YÜZDE 100 DESTEKLENDİ
Basın mensuplarının soruları sonrasında yapılan bilgilendirmede şu ifadelere yer verildi: “Global olarak artan talep doğrultusunda hem çevreci, hem ekonomik olmasının yanı sıra birçok kazanım sağlayan elektrikli araç sayısı günden güne artmakta ve bu yöne doğru oluşan eğilim dizel elektrikli ve elektrikli raylı sistem araç projelerini gündeme getirmiştir. Bu kapsamda TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü Ar-Ge Merkezi tarafından çeşitli projeler geliştirilmiş ve geliştirilmeye de devam edilmektedir. İlk olarak E1000 tipi Elektrikli Manevra Lokomotifi Projesi ile hem elektrikli araç dünyasına hem de milli cer sistemi tasarımına ilk adım atılmıştır. TÜBİTAK RUTE ile gerçekleştirilen proje TÜBİTAK KAMAG tarafından yüzde 100 desteklenmiş ve başarı ile tamamlanmıştır. Böylelikle elektrikli bir lokomotif nasıl çalışır bilgisi elde edilmiş ve bir demiryolu aracının en kritik sistemlerinde olan cer sistemi ilk defa yerlileştirilmiştir.
7 ADET LOKOMOTİF TESLİM EDİLDİ
Sonrasında dizel elektrikli bir manevra lokomotifi olan DE10000 tipi lokomotif çalışmaları başlatılmıştır. Tasarımı ve üretimi yerli ve milli olarak gerçekleştirilen projede yüksek yerlilik oranı hedeflenmiştir. Bu kapsamda E1000 tipi lokomotif projesinden elde edilen cer sistemi bilgileri ile birlikte bu projede de yerli ve milli cer sistemi kullanılmıştır. Cer sistemine ek olarak yine bu projede yüksek yerlilik oranına sahip TÜRASAŞ marka TLM6V185 tipi dizel motor ve yerli ve milli araç yazılımları kullanılmıştır. Özel sektör firmasından alınan sipariş doğrultusunda 7 adet lokomotif teslim edilmiş ve başarı ile kullanılmaya devam edilmektedir. DE10000 tipi Lokomotif Projesi ile başlayan yazılım çalışmaları da lokomotiflerin dijitalleştirilmesi adına büyük bir adım olmuştur. Dizel elektrikli manevra lokomotiflerinde kullanılan sistemler vasıtasıyla 200’den fazla sensörden alınan veriler sayesinde artık hem makinistler sürüş esnasında dijital olarak ilgili verilere anlık olarak ulaşabilmekte hem de kullanım esnasında kaydedilmiş veriler sayesinde bakım ve arıza tespiti daha rahat bir şekilde yapılabilmektedir.
E5000 TİPİ ELEKTRİKLİ ANAHAT LOKOMOTİFİ PROJESİ
Tüm bu bilgi birikimi ile başlatılan ve TÜBİTAK KAMAG tarafından yüzde 100 desteklenen bir diğer proje olan, Türkiye’nin TSI sertifikasına sahip ilk lokomotifi olacak E5000 tipi Elektrikli Anahat Lokomotifi Projesi ise devam eden projeler arasında yer almaktadır. TÜBİTAK RUTE ve yerli paydaşlar ile yürütülen projede katma değeri yüksek bileşenlerden olan cer konvertörü, cer kontrol ünitesi, merkezi kontrol ünitesi, cer trafosu, cer motoru gibi raylı araç sürüş ve kontrol sistemlerinin tasarım ve üretimleri yerli ve milli olarak yapılmıştır. Ülkemizin dışa bağımlılığını yüksek oranda sona erdirecek proje kapsamında geliştirilen 1,3 MW AC Cer Motoru da Türkiye’de bu güç değerinde yerli ve milli imkanlarla tasarım ve üretimi yapılan ilk cer motorudur. Son aşamalarına gelinmiş olan projede test ve sertifikasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından lokomotif ticarileştirilecektir.
YANGIN SÖNDÜRME VE KURTARMA VAGONU PROJESİ
Lokomotif ve alt sistemlerinin yanı sıra Eskişehir Bölge Müdürlüğünce çeşitli tipte çekilen araç projeleri de gerçekleştirilmektedir. TÜRASAŞ, yurtiçi ve yurtdışı pazarda operatörlerin ihtiyaç duyduğu sarnıç, platform, konteyner, tahıl, balast, araç taşıma gibi tüm yük vagonu ve Y25 klasik, “H”tipi, “s” veya “ss” hız rejimlerinde yük vagonu boji tipleri için TSI Sertifikalı olarak AB standartlarında tasarım ve üretim kabiliyetine sahip bir kurumdur. Yurtiçi ve yurtdışı intermodal yük taşımacılığında en çok talep edilen vagonlardan olan 40’ Sgmmns(s) tipi Konteyner Taşıma Vagonu ve 80’ Sggrs(s) tipi Konteyner Taşıma Vagonu projelerinde son aşamaya gelinmiş ve özellikle petrol ve türevlerinin taşınması esnasında yaşanabilecek kazalarda, muhtemel deray, yangın, sızıntı, patlama vb. olayları önleme ile olası kayıp ve zararların minimuma indirilmesi amacıyla başlatılan Yangın Söndürme ve Kurtarma Vagonu projesinde de vagon müşteriye teslim edilmiştir. Demiryolu ile birden çok ağır askeri aracın hızlı bir şekilde sevk edilmesine imkân sağlayacak olan Uais Tipi Askeri Araç Taşıma Vagonu ve karayolu taşımacılığında kullanılan tır dorselerinin demiryollarında daha ekonomik ve daha hızlı bir şekilde taşınmasını sağlayacak Sdggmrs Tipi Tır Dorsesi Taşıma Vagonu Projeleri de devam etmekte olan diğer çekilen araç projeleridir.
TÜRASAŞ AR-GE’DE 57. SIRAYA YÜKSELDİ
TÜRASAŞ Genel Müdürlüğü Ar-Ge faaliyetleri değerlendirmesinde her yıl açıklanan Ar-Ge 250 listesine geçtiğimiz yıl 102. sıradan ilk defa giriş yapmıştı. Bu yıl ise üst sıralara çıkarak TÜRASAŞ’ın 57. sırada olduğu açıklanmıştır. Yerli ve milli üretim konusunun ülkemiz açısından kritikliğinin son derece bilincinde olmakla birlikte TÜRASAŞ tarafından gerek demiryolu araçları gerek bu araçlarda kullanılan alt sistemlerin geliştirilmesi konularında yerli ve milli çözümler sunmaya azami gayreti göstererek ithalatın önüne geçmek birinci öncelik olarak görülmektedir.