Gazeteciler yıl boyu haberleri, yorumları ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle soruşturmalar, davalar, tehdit ve hedef göstermeler ile tazminat ve hapis cezalarıyla karşı karşıya görev yapmaya çalıştı. Rapora göre, gazeteciler 2024 yılında 720 kez hakim karşısına çıkarken, 74 gazeteci gözaltına alındı, 14 gazeteci tutuklandı. Ülkü Ocakları eski Başkanı Sinan Ateş cinayeti davası, belediyelere kayyum atamaları, ‘yenidoğan çetesi’, 31 Mart seçimleri, İliç faciası, Gazze’deki katliamlara rağmen İsrail ile süren ticaret gibi toplumu yakından ilgilendiren olayları takip ederek haberleştiren gazetecilere yönelik tehdit, hedef gösterme, gözaltı ve soruşturmalar yıla damgasını vurdu. Dünyanın en yaygın sosyal medya platformlarından Instagram’a Türkiye’den erişim 8 gün boyunca engellendi. Yaşanan tüm bu ihlaller ve kısıtlamalar nedeniyle de Türkiye 180 ülke arasında 158’inci sıraya düştü.
CHP’li Çakırözer, “Halk gerçekleri bilmesin, öğrenmesin diye yıl boyunca gazeteciler susturulmak istendi. İktidarın tüm baskılarına rağmen halkın haber alma hakkı için özveriyle, fedakarca gazetecilik yapmaya çalışan gazetecilere saygılarımızı sunuyoruz. Demokrasinin olmazsa olmazı basın özgürlüğüdür, özgürlüklerin olmazsa olmazı demokrasi! Türkiye’de basının özgür bir şekilde gerçekleri anlatması için mücadelemizi sürdüreceğiz. Türkiye’de demokrasinin önü basın özgürlüğü ile açılacak” değerlendirmesini yaptı.
720 KEZ HAKİM KARŞISINA ÇIKTILAR
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in hazırladığı 2024 Basın Özgürlüğü Raporu’na göre son bir yılda Türkiye’de basın özgürlüğü alanında dikkat çeken ihlaller ve bilanço şöyle:
· Gazeteciler haberleri, yazıları, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 720 kez hakim karşısına çıktı, en az 35 gazeteci hakkında soruşturma ve dava açıldı.
· Gazeteci Çiğdem Toker hakkında, seçim sonuçlarına ilişkin yorumu nedeniyle yapılan bir ihbar sonucu soruşturma başlatıldı.
· Gazeteci Altan Sancar’a 31 Mart yerel seçimlerinin olduğu gün atmış olduğu ‘taşıma seçmen’ paylaşımı, gazeteci Furkan Karabay hakkında deprem sırasında yaptığı paylaşımları, gazeteci Metin Cihan hakkında İsrail ile ticari ilişkilerin devam ettiğine ilişkin paylaşımları nedeniyle soruşturma ve davalar açıldı.
KAYYUMU, SARAYI ELEŞTİRENE HAPİS
· Haber ve paylaşımları nedeniyle 14 gazeteci tutuklandı. 18 gazeteci ise yeni yıla tutuklu ya da hükümlü olarak cezaevinde girdi.
· ‘10Haber’ muhabiri Furkan Karabay Esenyurt Belediyesi’ndeki kayyum sürecine ilişkin haber ve paylaşımları gerekçe gösterilerek tutuklandı. Gazeteci Ayşenur Arslan’ın Halk TV programındaki ifadeleri nedeniyle hapis cezasıyla yargılanıyor.
HABERE YORUMA KELEPÇELİ GÖZALTILAR
· Halktv.com.tr yazı işleri Müdürü Dinçer Gökçe, gazetepencere.com yazı işleri müdürü Nilay Can ‘yenidoğan çetesi soruşturması’ haberleri nedeniyle gözaltına alınerken, gazeteci Adem Özköse İsrail ordusuna silah sağladığı bilinen BAE Systems'i İstanbul’daki SAHA Expo fuarında protesto etmek isterken gözaltına alındı.
· YouTube kanalındaki ifadeleri nedeniyle gözaltına alınarak kelepçe ile adliyeye götürülen gazeteci Özlem Gürses hakkında ev hapsi kararı verildi. Gazeteci Nevşin Mengü YouTube kanalında yaptığı röportaj nedeniyle gözaltına alındı, hakkında yedi yıl altı aya kadar hapis istemiyle dava açıldı.
İÇERİDE DE DIŞARIDA DA HEP GAZETECİ HEDEFTE
· Suriye’deki gelişmeleri takip eden gazeteciler Nazım Daştan ve Cihan Bilgin öldürüldü.
· Gazze’de görev yapan TRT ekibi İsrail tarafından hedef alındı. Muhabir Sami Berhum ile TRT Arabi ekibi kameramanı Sami Şahada haber takibinde yaralandı.
· Halk TV ve KRT TV binalarına zorla giren saldırganlar maddi zarara yol açtı. Gaziantep'te İslahiyenin Sesi gazetesinin ofisi kurşunlandı, haber sitesi Sendika.Org bürosu polis tarafından basıldı.
SİNAN ATEŞ DAVASI BİLİNMESİN DİYE…
2024 yılına damga vuran olayların başında, Ülkü Ocakları eski Başkanı Sinan Ateş cinayeti davasını takip eden gazetecilerin MHP ve Ülkü Ocakları tarafından hedef gösterilmesi, tehdit edilmesi ve davalarla karşı karşıya bırakılması oldu.
· MHP lideri ve parti yöneticileri Sinan Ateş davasına ilişkin yorum ve haberler nedeniyle televizyon kanallarını, bu kanalların sunucu ve yorumcularını hedef aldı. Gazeteciler Barış Pehlivan, Murat Ağırel, Barış Yarkadaş, Abdülkadir Selvi, Bahar Feyzan, Ali Kemal Erdem, Osman Sert, Gözde Şeker ve İbrahim Kahveci ile Halk TV, TV 100 ve Sözcü TV gibi televizyon kanalları hedef gösterildi. Ülkü Ocakları Genel Başkan Yardımcısı da gazeteciler İsmail Saymaz, Erk Acarer, Barış Terkoğlu, Alican Uludağ ve Timur Soykan'ı sosyal medyadan yaptığı ‘Kurşun’ göndermeli paylaşımla hedef aldı.
ANADOLU BASININA ‘BİRLEŞ YA DA YOK OL’ BASKISI
· 2024 yılında ekonomik sorunlarla mücadele edemeyen Anadolu basını, Basın İlan Kurumu’nun baskılarıyla birleşmeye ya da kapanmaya zorlandı. İktidarın Tasarruf Genelgesi de basına darbe vurdu. Genelge ile Anadolu’da kamu kurum ve kuruluşlarınca günlük gazete alımı yasaklandı. Anadolu’da gazeteler sayfa karartarak karara tepki gösterirken, bazı gazetelerde ‘birleşme’ adı altında yayın hayatına son verme kararı aldı.
· Gazeteciler AKP’nin kısıtlayıcı, yasaklayıcı politikalarına karşı Anadolu’da ilk kez eylem başlattı. Zonguldaklı gazeteciler özlük hakları ve basın özgürlüğü talebiyle 3 günlük eylem başlattı.
INSTAGRAM’A KAPATMA, PLATFORMLARA KISITLAMA
· Dünyanın en yaygın sosyal medya platformlarından Instagram’a ağustos ayında 8 gün boyunca Türkiye’den erişim engellendi. Dünyada milyonlarca insanın kullandığı hikaye yazma ve okuma sitesi Wattpad, oyun programı Roblox ve yayın platformu Discord’a yönelik aylar önce getirilen erişim engellemeleri ise hala devam ediyor.
‘SANSÜR YASASI’ YİNE BASINA KARŞI İŞLETİLDİ
· Ekim 2022’de AKP ve MHP oylarıyla Meclis’ten geçirilen sansür yasası ile TCK’ya konan ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ suçu gerekçe gösterilerek gazetecilerin soruşturulup yargılanması 2024‘te de sürdü. 2022 yılından bu yana yaptıkları haber, yorumlar ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek en az 56 gazeteci, yazar, internet sitesi yöneticisi hakkında 66 farklı soruşturma açıldı. Bunlardan 7’si tutuklandı.
RTÜK GÜLENE, SORANA, ELEŞTİRENE CEZA YAĞDIRDI
Anayasal görevi televizyon kanallarının yayın hakkını korumak olan RTÜK, bu yetkisini televizyonları karartma ve cezalandırma için kullanmaya devam etti. Programlarda konukların ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilebilecek iktidara yönelik eleştirileri, mimikleri ve soruları nedeniyle RTÜK kanallara ceza yağdırdı. 1 Ocak ve 31 Aralık 2024 tarihleri arasında TELE 1, Halk TV, Flash Haber, Now TV, Sözcü Tv ve Açık Radyo’ya toplamda 42 yaptırım, 63 milyon 50 bin lira para cezası uyguladı.
TRT ‘TARAFSIZLIK’ İLKESİNİ YOK SAYDI!
· Genel seçimlerde tarafsızlık ilkesini yok sayan TRT 31 Mart yerel seçimleri sürecinde de aynı tavrı sürdürdü. RTÜK üyeleri İlhan Taşcı ve Tuncay Keser’in saptamalarına göre, YSK’nın yerel seçim takvimini başlattığı 1 Ocak'tan bugüne kadar AK Parti Genel Başkanı Erdoğan'a 2 bin 592 dakika süre ayıran TRT, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Özgür Özel'e ise sadece 43 dakika ayırdı. TRT üç büyükşehirdeki AKP adaylarına 24 saat içinde toplam 73 dakika yer verirken, muhalefet adayları Ekrem İmamoğlu, Mansur Yavaş ve Cemil Tugay’a hiç yer vermedi.
YOLSUZLUK, İSTİSMAR, RÜŞVET HABERLERİNE ERİŞİLEMİYOR
Halkın haber alma hakkını kısıtlayan erişim engellemelerine 2024 yılında da devam edildi. AYM'nin basın ve ifade özgürlüğünü kısıtladığı gerekçesiyle geçen yıl iptal kararı verdiği ‘BTK’nın resen erişim engelleme yetkisi’ bu yıl 10 Ekim’de resmen yürürlükten kalktı. Ancak AKP iktidarı AYM kararına rağmen, haberlere erişim engeli getirmeye devam etti. İstismar, dolandırıcılık, görevi suistimal iddialarını konu alan haberlere erişim birer birer engellendi. İletişim Başkanı Fahrettin Altun'un talebiyle kendisi ve yakınları hakkındaki 648 haber ve sosyal medya içeriğine bir günde erişim engeli getirildi.